Nie chcę się myć! – problem higieny osób starszych

Dziś post bardziej praktyczny - dotyczy higieny naszych podopiecznych, zwłaszcza tych chodzących i z demencją. Treści są oparte o moje doświadczenie i starałam się uszeregować problemy tak, by czytelnie omówić te, które wg mnie są najczęstsze. Jest już post jak technicznie wykonać toaletę, a dziś temat trochę dopełniający.

Każdy z nas, opiekunów na pewno nie raz słyszał, któryś z tych tekstów, na prośbę o umycie się lub zmianę odzieży:

"Ale ja się właśnie myłam/ myłem."

"Jutro się umyje i przebiorę."

"Ile można się przebierać?! Przecież jestem czysta/ czysty."

"A czym ja się miałam/ miałem ubrudzić?"

"Przecież to świeża bielizna!"

"Ile razy można się myć?! Dopiero co się myłam/ myłem."

"Nie mogę się myć bo zaraz będę chora/ chory."

"Tak się źle czuje, że dziś nie dam rady."

"Nie rozbiorę się, bo patrzą na mnie."

lub gdy ktoś lubi mądrości ludowe: 

"Częste mycie skraca życie", "Od smrodu nikt nie umarł, a od przeziębienie nie jeden."

Tak zwykle zaczyna się prośba o przebranie się lub umycie. Z osobą leżącą mamy nieco łatwiej ale problem często również istnieje, a nasz podopieczny za nic nie chce się umyć, przebrać, zmienić pieluchy.  Inną opcją jest to, że chory wchodzi do łazienki i wychodzi po niej po pół godziny, suchy, nadal ubrany w rzeczy i nadal brudny...

Przyczyny:Przede wszystkim nic nie dzieje się bez przyczyny, więc warto spokojnie dowiedzieć się co jest powodem tego, że nasz chory nie chce się myć. Zwykle nie jest to kwestia: "nie bo nie" a stoi za tym jakiś lęk lub dyskomfort. Należy pamiętać, że jeśli chory ma demencję nie odbiera świata tak jak my, ale na swój sposób i wszystko co czuje i myśli jest równie realne jak w przypadku emocji osób zdrowych. Jego lęk jest prawdziwy a przekonanie o słuszności jego podglądu silne. 

Najczęstsze przyczyny niechęci do mycie się i przebierania:

• Lęk przed pomocą innych - dla wielu osób, zwłaszcza tych bardziej świadomych sytuacji, rozebranie się i pomoc osoby bliskiej w taki intymnej czynności jak toaleta jest bardzo krępujące. 
• Zapominanie czynności - wydać się to może dziwne, ale nasz chory może nie pamiętać czynności toaletowych, nawet jeśli wykonywał je codziennie, czy nawet kilka godzin wcześniej. Jego mózg nie pracuje tak jak mózg całkowicie zdrowej osoby. 
• Lęk przed rozebraniem się - lęk ten najczęściej dotyczy osób w zaawansowanej demencji, której towarzyszą różnego rodzaju wyobrażenia o rzeczach nieistniejących np. ktoś ogląda naszego chorego jak się rozbiera, przyjdą i zrobią zdjęcia, oni czekają aż on się rozbierze i inne podobne wyobrażenia.
• Nierozumienie w pełni komunikatu o tym, co chory ma zrobić - czasem problemem jest brak stanowczości opiekuna w działaniu, a niestety nie zawsze długi komunikat, szczegółowy trafia do chorego, tak by wiedział, czego się od niego oczekuje. 
• Brak rutyny w czynnościach higienicznych- chory im bardziej ma ułożony plan dnia tym lepiej funkcjonuje, jeśli kąpiel czy mycie jest nagle i nie ma w tym rutyny może to stanowić problem dla chorego. 
• Za dużo czynności na raz i za szybkie tempo- mózg chorego nie przetwarza informacji tak szybko jak osoby zdrowej i wszystko co dzieje się za szybko i za chaotycznie może powodować lęk i niechęć.

Co robić?

W odniesieniu do naszych problemów, spróbujmy wyodrębnić możliwe rozwiązania.

• Zaufanie - zadbajmy, że  chory czuł się komfortowo i intymnie przy wszelkich toaletowych czynnościach, a także zachowajmy dyskrecje, gdy wiemy o problemie.

Przykłady:

Może to banalna rada, ale w moje pracy widziałam już nie jedną osobliwą praktykę w tym temacie np. mycie dziadka w pokoju, w którym była cała rodzina i bawiące się na podłodze dzieci, mycie mamy przy otartych drzwiach do łazienki, żeby widzieć telewizor, bo emitowany jest serial, opowiadanie przez telefon i na całe mieszkanie kuzynce, jak to ojciec ma zapalenie skóry i zaczerwienie wokół ujścia cewki moczowej, cytuje: "no mówię ci Krysia, cały penis czerwony, cieknie coś...". Nasi podopieczni to ludzie, wstydzą się i chcą intymności zaufania, nikt z nas nie czułby się komfortowo w takich sytuacjach!

• Spokój - nawet jeśli uważamy, że czynności przeciągają się a my powtarzamy w kółko to samo polecenie, zachowajmy spokój i miły ton głosu. Nerwowa atmosfera nic nie wniesie, a zrazi chorego jeszcze bardziej do mycia. Musimy pamiętać, że dłuższe przetwarzanie informacji to dłuższa reakcja. 
• Przygotować chorego etapami do pomocy przy higienie - dobrze kiedy nasz chory jest jeszcze dobrze kojarzący sytuację przygotowywać go do tego, że będziemy mu pomagać. Kiedy zaczniemy od drobnych czynności chory przyzwyczai się, że jesteśmy przy myciu itp i nie będzie to tak trudne jak, gdy nagłe wkraczamy i myjemy go całego i dotykamy intymnych części ciała. Jeśli jest taka potrzeba podpowiadajmy choremu jaką czynność należy wykonać jako kolejną. 
• Przygotowanej czystej odzieży w zasięgu chorego -  czasem problemem jest to, że chory ubiera te rzeczy, które widzi i ma najbliżej. Wstając ranu ubiera, więc te, które rano z siebie zdjął bo leżą na wierzchu. Dobrze, więc podmieniać te rzeczy na czyste i świeże i układać w zasięgu chorego. Dobrym rozwiązaniem jest też zamiana majtek na pieluchomajtki, wyglądają prawie jak zwykłe majtki, a przyzwyczajają chorego do noszenia ich już kiedy ma lekkie nietrzymanie moczu. Będzie to pomocne, kiedy to nietrzymanie będzie wymagało koniecznie pieluchy. 
• Sprawdzenie czy "ich" nie ma - jeśli chory ma obawy, że "oni" na niego patrzą lub są w łazience, warto przed kąpielą pójść z chorym sprawdzić, że "ich" nie ma i zapewnić chorego, że będziesz czujna i jak ktoś by patrzył to go zasłonisz itp. To się może wydać głupie, ale jeśli obawa jest silna a demencja zaawansowana to wyjaśnienie, że to wymysł chorego z pewnością nie pomoże. Potraktowanie problemu naszego podopiecznego poważnie wzbudzi jego zaufanie do nas. 
• Proste, konkretne komunikaty - pisałam już o tym w poście o komunikacji, ale powtórzę w tym kontekście. Kiedy zabieramy się za kąpiel, przygotujmy wszystko co potrzeba do samej kąpieli i czystą odzież i poinformujmy chorego z wyprzedzeniem, ze planujemy kąpiel  a potem przez samą kąpielą, że teraz idziecie się wykąpać. Nie prośmy, nie pytajmy czy chce itp, po prostu poinformujmy.Przykładowo:  "Mamo idziemy się teraz kąpać." Jeśli chory protestuje wyjaśnijmy mu: " Powinnaś się wykąpać, a ja tobie pomogę. Już wszystko przygotowane, nie masz się czego obawiać, postaram się, żeby wszystko poszło sprawnie i wrócisz do swoich zająć (tu można wymienić co np. wrócisz oglądać TV)." Przy dalszych protestach ważne jest zachowanie spokojnego tonu, ale stanowczego, bo kiedy zaczniemy się licytować to za pewne skończy się to przekładaniem na jutro...  Jeśli nasz chory jest oporny to dobrze informować go od rana kilkakrotnie, żeby przyswoił, że jest plan się dziś kąpać.

Nie wiem co jeszcze mogłabym w tym temacie ująć i jakie są inne sytuacje, do których warto się odnieść dlatego zapraszam do dzielenia się doświadczeniem w komentarzach.