Posiłki i karmienie osoby starszej i niesprawnej ruchowo

Nie jestem dietetykiem i dlatego nie będę pisała na temat diet. Warto poprosić o pomoc w ustaleniu diety lekarza lub dietetyka, ponieważ ważne by dieta osoby chorej i starszej była zbilansowana i dobrana do stanu zdrowia i potrzeb organizmu.

Zajmiemy się tematem praktycznego podawania posiłku i jego przygotowania. Stwórzmy choremu taki klimat posiłku w jakim my sami chcielibyśmy jeść. Ważnym aspektem w spożywaniu posiłków jest to, by osoby mogące zrobić to samodzielnie, próbowały jeść same, bez naszej znacznej pomocy. Nawet jeśli nakruszą, pochlapią się lub ubrudzą, ćwicząc zachowują sprawność. To także w kwestii psychicznej ważne by czuć się możliwie niezależnym.

Jak przygotować posiłek, na co zwróćmy uwagę?

Dobrze starać się utrzymywać stałe pory karmienia i podawania jedzenia, to ważne zwłaszcza dla osób z demencją, bo daje poczucie "poukładania dnia" i bezpieczeństwa.


Jeśli karmimy chorego 

• usiądźmy na jego wysokości - nie "wiśmy" nad nim
• jeśli to możliwe korzystajmy z widelca, a nie tylko łyżki (bo szybciej i łatwiej), to kojarzy się z karmieniem dzieci i psychicznie powoduje jeszcze większe poczucie zależności
• nie zagaduje chorego, jeśli ma problem z przełykaniem grozi to zachłyśnieciem
• daj czas sobie i choremu, nie poganiaj, nie karm za szybko
• zachowaj spokój jeśli coś się rozleje lub pobrudzi - zdarza się
• zadbaj o czysty, schludny śliniak - brudna szmatka kuchenna, z resztkami jedzenia z poprzedniego posiłku jest nieapetyczna. 

Dobrze jest podawać posiłki w mniejszych porcjach, ale częściej - zaleca się podać 4-5 posiłków dziennie.

• Śniadanie - większe, treściwe
• II śniadanie - owoc, jogurt, kanapkę - niewielkie danie, przekąska
• Obiad - ciepły posiłek
• Podwieczorek - drobny posiłek, może być coś słodkiego, owoce, serek homogenizowany itp.
• Kolacja - dobrze, żeby nie był obfita, ciężko strawna i niezbyt późno podana.

Zasady odżywania osób leżących:

• 4–5 posiłków dziennie, najlepiej o stałych porach, kolacja nie później niż o 19. Potrawy powinny być ciepłe, ale nie gorące, o konsystencji płynnej lub półpłynnej. Wszystkie składniki muszą być miękkie, dobrze dogotowane.
• Warto zwrócić uwagę na naczynia – wygodne, podzielone na części talerze z melaminy, kubki z dziobkiem. Pod talerz warto podłożyć matę antypoślizgową, aby nie przesuwał się po tacy czy stoliku.
• Posiłki powinny być lekkostrawne i odpowiednio zbilansowane pod względem składników budulcowych (woda, białko), energetycznych (tłuszcze, węglowodany), witamin i minerałów.
• Należy ograniczać cukier i sól, która zatrzymuje wodę w organizmie, przez co powstają obrzęki.
• Ważne jest nawadnianie organizmu. Zwykle zaleca się picie ok. 3 l płynów w postaci soków, kompotów, zup, wody niegazowanej (podajemy wody niskosodowe). Chory leżący powinien wypijać dziennie 2 szklanki mleka lub jego przetworów (jogurty, kefiry).

http://www.poradnikzdrowie.pl/diety/lecznicze/dieta-dla-osob-lezacych-jaka-powinna-byc-dieta-dla-obloznie-chorych_40756.html

Nie wpadajmy w skrajności

Często w trosce o naszych bliskich chcemy podawać im do jedzenia tylko to co zdrowe, bez tłuszczu, na parze, ekologiczne i bez przypraw, żeby nie zaszkodziły. Nie popadajmy w skrajności. Jeśli nasz chory nie ma wyraźnego przykazu konkretnej diety, a ma ochotę na różne produkty pozwólmy mu zjeść to co zechce. Co mam na myśli - nie bójmy się raz po raz podać na coś smażonego, śledzia, ogórka kiszonego, coś dobrze przyprawionego. Każdy ma czasem ochotę na wyrazisty smak i wszystko w umiarze nie powinno zaszkodzić, a jedzenie wyłącznie warzyw na parze i jałowego mięsa może się znudzić. Jeśli mamy wątpliwość czy coś podać zapytajmy przy okazji o zdanie lekarza.

Forma posiłku na miarę chorego

Zwróćmy uwagę na ile nasz chory jest samodzielny i jeśli może gryźć i odgryzać np. pieczywo nie krójmy na  bardzo drobne kawałki. Osobie normalnie żującej i połykającej wcale to nie ułatwia jedzenia, a wręcz przeciwnie - drobne kęsy nie tworzą masy na całą buzię i łatwiej się zakrztusić.

Jeśli nasz chory ma problem z gryzieniem i połykaniem pokrójmy kanapkę, mięso na części - nie za duże i nie za małe. Jeśli spożywa tylko dania płynne, polecam użyć blendera, a zwłaszcza w sytuacji podawania posiłku przez sondę.

Jeśli nasz chory na problem z koordynacją ruchową przygotowując posiłek dbajmy by "nie zastawiać pułapek" na naszego chorego. Podanie kanapki z twarożkiem, a na to pomidor musi zakończyć się niepowodzeniem przy próbie jedzenia drżącą ręką. Można zamiast tego podać pieczywo z masłem i np. twarożek i pomidora w miseczce do dojadania łyżką. Szansa, że połowa nie spadnie na chorego jest znacznie większa, da do większe poczucie radzenia sobie z jedzeniem.

Zadbajmy o właściwą pozycję  do jedzenia.

Pozycja siedząca lub półsiedząca przeciwdziała zachłyśnięciu i ułatwia koordynację ruchową.

Pozwólmy jeść choremu w jego własnym tempie, nawet jeśli wydaj się nam to zbyt wolno, nie poganiajmy.

Co może nam pomóc?

W sklepach medycznych, a także w internecie pojawiło się wiele sprzętów ułatwiających spożywanie posiłków. Wkleję ilustrację kilku z nich. Zdjęcia pochodzą, ze stron internetowych sklepów w UK, ale z powodzeniem te same sprzęty można znaleźć w Polsce.

Po lewej chwytak do specjalnej łyżki - choremu nie wyślizgnie się ona z ręki.

Chwytak do słomki - chory nie "goni" słomki wokół szklanki.

Stolik umożliwiający jedzenie w łóżku.

Mata - "śliniak"- ochrania odzież.

Kubek niekapek - po odwróceniu do góry dnem nie wyleje się napój.

Mata antypoślizgowa, nawet przy potrąceniu talerza nie przesunie się.

Można ją kupić także w sklepach typu Nomi, Castorama z rolki.

Siekacz - sprawdzi się do przygotowywania surówek lub siekania porcji obiadowych na drobne części.

Termos cateringowy - świetnie się sprawdza dla osób dość samodzielnych by nacisnąć na przycisk i podstawić kubek. Wygodny w użyciu i co ważne zastępuje nalewanie wrzątku, odkręcanie gazu, a co za tym idzie zwiększa bezpieczeństwo naszych bliskich.

Brak apetytu?

Jeśli nasz chory nie chce jeść warto sprawdzić czy nic nie dzieje się niewłaściwego z jamą ustną - odsyłam do postu o jamie ustnej. Wiele chorób przewlekłych powoduje pogorszenie łaknienie i wyniszczenie organizmu. Kiedy nasz bliski odmawia jedzenia, powinno nas to zaniepokoić - skonsultujmy się z lekarzem i powiedzmy o obawach. Może to być chwilowe zaburzenie apetytu, ale również wskazywać na chorobę. Dobrze wyjaśnić powód.

Problem z piciem.

Czasem chorzy, zwłaszcza osoby starsze mają problem z łykaniem płynu, boją się zachłyśnięcia. Można wówczas podawać np. rozrzedzony kisiel lub próbować podać wodę, sok, herbatę za pomocą strzykawki typu Żaneta (do kupienia w aptece) i podawać płyn umieszczając strzykawkę w kąciku ust chorego.