sobota, 6 grudnia 2014

Karmienie przez sondę/ zgłębnik

Karmienie przez sondę/ zgłębnik - poruszymy dziś ten temat i spróbuję możliwie najpełniej krok po kroku wyjaśnić temat tego właśnie karmienia. Schemat na obrazku pokazuje sondę zakładaną przez nos i bezpośrednio do żołądka. 

grafika ze strony wikipedia.pl

Czym jest zgłębnik (sonda) - prosto mówiąc to rurka (silikonowa bądź sztywna), którą zakłada się pacjentowi przez nos lub jamę brzuszną do żołądka lub jelita w celu karmienia go.  Niestety dla wielu osób jest to jedyna dostępna forma przyjmowania posiłków i płynów. 
 
WAŻNE!
Wszystkie posiłki podawane do sondy muszą mieć formę półpłynną (zmiksowaną)  i płynną.
Sonda może być zakładana na okres karmienia lub pozostawiona na dłużej w zależności od zaleceń lekarza. Ten rodzaj żywienia stosuje się u pacjentów, którzy z różnych przyczyn nie mogą spożywać posiłków w sposób tradycyjny.

Zazwyczaj zakłada się sondę w przypadku:
• zaburzeń połykania
• chorób psychicznych, np. jadłowstręt psychiczny;
• stanów zaburzeń przytomności;
• zaburzeń spowodowanych chemio- i radioterapią, np. brak apetytu, uporczywe wymioty;
• zmian neurologicznych powstałych wskutek urazu lub cho¬roby.

Bardzo często niestety obserwuje się, że rodziny osób karmionych w ten sposób nie zostały do tego odpowiednio przygotowane. Nie znają zasad zachowania higieny, nie wiedzą jakie mogą być niebezpieczne następstwa niezachowania zasad karmienia, nie wiedzą jaką bezpieczną konsystencję powinien mieć posiłek. Warto wszelkie wątpliwości konsultować z lekarzem lub pielęgniarką, która zakłada zgłębnik.

 Powikłania w wyniku karmienia sondą:
•  Wysychanie i pękanie błony śluzowej jamy nosowej, gardła i jamy ustnej.
•  Stany zapalne jamy nosowej, gardła, uszu.
•  Uszkodzenie ściany naczyń krwionośnych (w przypadku żylaków przełyku może to doprowadzić do masywnego krwotoku).
•  Przedziurawienie przełyku, któremu sprzyja obecność uchyłków, zwężeń przełyku.
•  Powstawanie nadżerek, odleżyn wzdłuż przebiegu zgłębnika w jamie nosowej, gardle, przełyku.
• Ostre zapalenie zatok powstające w wyniku zatkania; przez zgłębnik ujścia zatoki, które może doprowadził powikłań następczych (zapalenia ucha środkowego, ropnia mózgu).
• Zapalenie przełyku powstające w sprzyjających warunkach, np. wyniszczenia pacjenta, uporczywych wymiotów.
•  Zapętlenie zgłębnika powstające w wyniku stosowania; cienkiego i elastycznego przewodu.
• Zatkanie zgłębnika - może powstać w wyniku podawania; zbyt gęstego pokarmu lub sondy po zakończeniu karmienia.
• Wprowadzenie zgłębnika do dróg oddechowych.
•  Przypadkowe usunięcie zgłębnika przez pacjenta
• Zakażenie posiłku - może do niego dojść w wyniku roz¬woju flory chorobotwórczej na skutek nieprawidłowego przechowywania mieszanek, ich przygotowywania, nie-przestrzegania zasad aseptyki.
• Zachłystowe zapalenie płuc powstające w wyniku przedo¬stania się treści żołądkowej do układu oddechowego 

Zasady żywienia:
•  Odżywianie przez zgłębnik w zakresie rodzaju, objętości i częstości podawania pożywienia odbywa się zgodnie ze zleceniami lekarza.
• Wykonywanie pielęgnacji jamy ustnej zawsze przed kar¬mieniem (np. w formie toalety), co zmniejsza odruchy wy¬miotne.
•  Niepodawanie pokarmów o zmienionym wyglądzie (wy¬trącony osad, zmieniona barwa) .
• Karmienie przez zgłębnik powinno odbywać się w tych sa¬mych godzinach, w których pacjent przyjmował normal¬nie posiłki.
•  Karmienie pacjenta 5-7 razy dziennie.
•  Podawanie jednorazowo 200-300 ml pokarmu.
•  Podawanie pokarmów i płynów o temperaturze około 30°C.
•  Zapisywanie w dokumentacji ilości pokarmu podanego pacjentowi
•  Podawanie pokarmu może odbywać się za pomocą strzykawki (o pojemności 20 ml, 50 ml lub 100 ml), lejka (50-100 ml) z szybkością 100 ml/5-10 minut, specjalnego worka lub butli zawieszanych na statywie 100 ml/10-15 minut, a w przypadku pompy odżywczej 100 ml/godzinę.
•  Obserwowanie podczas trwania karmienia stanu świado¬mości pacjenta.
• Ograniczenie do minimum możliwości dostania się po¬wietrza do żołądka podczas karmienia, poprzez zamyka nie światła zgłębnika.
 
Przepłukanie zgłębnika po podaniu posiłku wodą (jej objętość nie może być większa od objętości podanego pokarmu) - BARDZO WAŻNE
Ważne! 
 Zgłębnikowanie żołądka wykonuje osoba posiadająca kwalifikacje, tj. pielęgniarka lub lekarz. Sprawdzenie drożności sondy przed zaczęciem podawania posiłku przez podanie wody do rurki. Jeśli swobodnie spływa,  rurka jest drożna. Jeśli nie należy ją wymienić. Skontrolowanie przed rozpoczęciem karmienia czy jesteśmy z sondą w żołądku a nie np. w układzie oddechowym przez zassanie strzykawką od karmienia treści żołądkowych. Jeśli treść się pojawia jesteśmy we właściwym miejscu. 
Czynności karmienia przez sondę:
•  Mycie rąk.
•  Ocena stanu osoby, która będzie karmiona

Przygotowanie na stanowisku do karmienia:
•  serwetki jednorazowego użytku lub płócienne,
•  l szklanka wody do płukania,
•  strzykawka 50-100 ml, ewentualnie lejek, strzykawka (50-100 ml) do aspiracji treści żołądkowej, 
•  zacisk metalowy lub plastikowy,
•  rękawiczki ochronne,
•  miska nerkowata,
•  gaziki,
•  cerata, ręcznik, podkład płócienny, gumowy
 
Czynności:
• przygotowanie płynnego posiłku i ogranie do w pojemniku z wodą do temp. 30'C (powyżej 40 stopni zetnie się białko)
• poinformowanie chorego co chcemy zrobić i co przygotowaliśmy do podania
     - posadzenie chorego w pozycji półsiedzącej
     - zabezpieczenie pościeli i odzieży przed ubrudzeniem
     - wykonanie toalety jamy ustnej
     - sprawdzenie czy sonda jest w żołądku
     - sprawdzenie drożności sondy
     - podanie posiłku przez zgłębnik, powoli (100ml/5-10min) pokarmu
     - przepłukanie zgłębnika/ sondy wodą (nie więcej wody niż objętość posiłku)
     - zamknięcie zgłębnika, zostawienie chorego na min.30 min w pozycji półsiedzącej

Ważne jest to, żeby samodzielnie nie próbować zakładać sondy, jeśli nie jesteśmy do tego przygotowani, bo grozi to poważnymi konsekwencjami w tym zachłyśnięciem, jeśli wprowadzimy sondę do układu oddechowego.
 
W każdym mieście znajduje się poradnia żywienia właśnie dla pacjentów jedzących przez sondę. Można tam uzyskać wszelką pomoc merytoryczna i praktyczną, a także jeśli pacjent się kwalifikuje otrzymać gotowe posiłki. Karmienie sondą wygląda na skomplikowane, ale wszystko to kwestia wprawy. Nie należy się bać i przestrzegać zasad i nie powinno być problemu z samodzielnym karmieniem. W sytuacji komplikacji, wątpliwości i pytań odsyłam, jak zawsze do lekarza lub pielęgniarki!

28 komentarzy:

  1. Witam,
    Jak leczyć stan zapalny gardła u osób karmionych sondą? Pilne... Ojciec nie może mieć nic podawane doustnie do łykania. Potrafi połknąć, ale mamy nie podawać. Co robić??

    OdpowiedzUsuń
  2. Wszelkie leczenie osób, które nie mogą łykać należy konsultować z lekarzem, ze względu na ryzyko zaksztuszenia, dlatego odsyłam do lekarza.

    OdpowiedzUsuń
  3. Mój dziadek był karmiony sondą przez 2 lata... tylko miał taką silikonową którą lekarz mu rodzinny wymieniał co 2 miesiące. Nic mu nie było od niej, znaczy żadnych odleżyn czy czegoś takiego. Umarł ze starości na koniec, nie pod sondy nawet.

    OdpowiedzUsuń
  4. Dziękuję za komentarz. Teoretycznie sonda silikonowa powinna być bezproblemowa dla chorego, ale niestety doświadczenia w tym względzie są różna. Pozostaje się cieszyć, że w tym przypadku wszystko przebiegło bezproblemowo. Dowód na to, że nie należy się bać sondy.

    OdpowiedzUsuń
  5. Potrzebę założenia sondy zawsze należy skonsultować z lekarzem a założenie , karmienie można zlecić pielęgniarce.

    OdpowiedzUsuń
  6. Proszę dodajcie jeszcze wątek o sondzie cienkiej, dojelitowej, którą zakłada się pod rentgenem aż do dwunastnicy, a potem karmi się pacjenta odżywkami podawanymi nie strzykawką czy lejkiem, tylko przez specjalną pompę pracującą niemal całą dobę. Można dodawać leki bądź suplementy jedynie przez trójnik z gwintowanym złączem i strzykawki odpowiednie do takiego złącza (też z gwintem zamiast stożka). Nie wiem, gdzie je kupić :(
    Sławek

    OdpowiedzUsuń
  7. Pani Sławku, temat zaproponowany jest typowo medyczny i niestety nie mam wiedzy na ten temat, tak, żeby Panu pomóc. Najpewniej zgłosić się z tym pytaniem w miejsce, w którym ten typ sondy był zakładany, to optymalna i bezpieczna wersja pozyskiwania informacji. Trójniki mają niektóre sklepy medyczne na zamówienie, ale też przy poradniach dot. żywienia dojelitowego pomagają to zorganizować. Polecam się zgłosić do swojej poradni w miejscu zamieszkania.

    OdpowiedzUsuń
  8. Warto zajrzeć również do fajnego poradnika, która znalazłem na ten temat na stronie sklepu medycznego z Rzeszowa, naprawdę dobrze przedstawiają temat: http://medyczny-rzeszow.pl/_blog/24-Karmienie_pacjenta_przez_zglebik_zoladkowy_%E2%80%93_jak_karmic_chorego_przez_sonde_do_zoladka.html

    OdpowiedzUsuń
  9. moj maz jest karmiony sonda i tylko zimna woda rozcinczony proszek jestem zbulwersowana jak mozna podac jako posiłek zimna wode rozrobiony niby odrzywczy proszek prosze mi wytłumaczyc

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witam Panią,
      trudno mi na odległość powiedzieć co mąż dostaje, ale podejrzewam, że albo Ensure albo Peptiserb. Raczej bym się skłaniała, że to Ensure, jak głównie to dostaje.
      Co do zimnej wody -bo pewnie to Panią poruszyło najbardziej- to te preparaty się tak podaje z letnią wodą (nie sądzę, że to zimna był, raczej temp. pokojowa). Można dodać trochę do zupy, ale jeśli to jest główny preparat to on się tak lepiej rozpuszcza i wchłania z letnią wodą.

      Dobrze jak ma Pani wątpliwości na bieżąco pytać te osoby, które podają, na pewno wyjaśnią dlaczego.

      Ten preparat jest baaaardzo dobry i "należy" się cieszyć, że mąż ma takie żywienie. Sadzę, że stan zdrowia męża nie jest idealny jeśli ma takie żywienie, a normalnym jedzeniem (zupy, mięska itp.)nie jesteśmy w stanie podać takiej ilości białek, tłuszczy i kalorii co ma ten preparat. On pomaga nabierać masy ciała, utrzymywać wodę przy prawidłowej kaloryczności, zmniejsza też ryzyko infekcji. Preparat bardzo dobry, typowo medyczny, więc też działa trochę leczniczo w tym sensie, ze bardzo stymuluje organizm do regeneracji. Tej chłodnej wody nie należy się bać, bo to nie zaszkodzi mężowi, a takie leczenie jest uważam bardzo dobre. Jak ma Pani wątpliwości to proszę rozmawiać z osobami, które męża leczą.

      Preparaty tego typ są bardzo dobre, ale mają jeden minus- cenę bo puszka 400g kosztuje od 35 do ponad 40zł... Dla wielu rodzin w PL to dużo. Nie mniej jednak warty jest uwagi bo to preparat medyczny.

      Pozdrawiam i mam nadzieję, trochę przybliżyłam temat.

      Usuń
    2. Mam pacjentke z takim gotowym preparatem i niby wszystko gra tylko po długotrwałym sztucznym jedzeniu braku naturalnych produktów ,żoładek wszystko przyjmuje a po godzinie wszystko jest w papmpersie.

      Usuń
  10. Witam czy lekarz w szpitqlu moze nakazac karmienie dziecka przez sonde ? Mama sie na to nie godzi poniewaz siostra gdy ma sonde zalewa sie flegmami poniewaz nie moze odkasznac . Jest dzieckiem niepelnosprawnym ale do tej pory 14 lat mama ja karmila tradycyjnie i nie bylo problemu ? trafili do szpitala nie dosc ze sam pan profesor nie wiedzial co siostrze dolega wypisal isc ze stanem zapalnym i dzis znow wrocili do szpitala i odrazu profesor NAKAZAL zalozyc sonde mama powiedziala ze zgadza sie tylko na to nocne karmienie i sir zrobila burza ze jak jej nie pasuje niech wezmie dziecko do domu . Prosze o porade pozdrawiam Joanna

    OdpowiedzUsuń
  11. Witam czy lekarz w szpitqlu moze nakazac karmienie dziecka przez sonde ? Mama sie na to nie godzi poniewaz siostra gdy ma sonde zalewa sie flegmami poniewaz nie moze odkasznac . Jest dzieckiem niepelnosprawnym ale do tej pory 14 lat mama ja karmila tradycyjnie i nie bylo problemu ? trafili do szpitala nie dosc ze sam pan profesor nie wiedzial co siostrze dolega wypisal isc ze stanem zapalnym i dzis znow wrocili do szpitala i odrazu profesor NAKAZAL zalozyc sonde mama powiedziala ze zgadza sie tylko na to nocne karmienie i sir zrobila burza ze jak jej nie pasuje niech wezmie dziecko do domu . Prosze o porade pozdrawiam Joanna

    OdpowiedzUsuń
  12. Pani Joanno, trudno mi powiedzieć dlaczego lekarz nakazał karmienie sondą, ale być może chcą siostrze podawać np dodatkowo płyny lub odzywki przez sondę. Może być też tak, że lekarz np w sytuacji stanu zapalnego widzi np zagrożenie zachłystowego zapalenia płuc lub innych komplikacji i sugeruje sondę. Zasadniczo nikt nikomu nic nakazać nie może, pacjent sam decyduje a jak nie może to jego opiekun. Kwestia tylko na ile te decyzje, czy w jedną czy drugą stronę będą rzutowały na chorego. Ja zasadniczo jestem za tym, żeby stosować zalecenia lekarskie, bo jestem zdania, że lekarz ma większą wiedzę niż ja i ja się dostosowuje. Nie wiem jaka jest sytuacja zdrowotna siostry i musza Panie same zadecydować...

    OdpowiedzUsuń
  13. Lekarz z POZ odmawia przyjścia do chorego by wymienić sondę żołądkowa. Co robić?? Jak podeprzeć się prawnie aby uzyskać gwarantowane świadczenie....? Lekarz podobno nie potrafi tego zrobić. Tak twierdzi...

    OdpowiedzUsuń
  14. Zasadniczo w POZ sondy wymieniają pielęgniarki, ale w rozporządzeniu NFZ dotyczącym świadczeń nie ma tego wprost tylko jest dobór odżywiania do stanu pacjenta itp, zasadą logiki też jest sonda itp. W rozporządzeniach NFZ wymiana sondy jest w zakresie pielęgniarskiej opieki długoterminowej. Z tego co wiem i sprawdzałam, nie ma nigdzie, ze lekarz ma obowiązek wymienić. Jeśli nie wymienią Pani lekarz czy pielęgniarka z przychodni to powinni Panią skierować do opieki długoterminowej i cyklicznie tamta pielęgniarka bedzie przychodziła lub wskazać placówkę która to zrobi. Jeśli nie ma reakcji polecam zadzwonić do NFZ, przedstawić problem i NFZ pokieruje gdzie najbliżej jest mozliwość takich usług. Zazwyczaj nie ma z tym problemu i przychodzą z rejonu pielęgniarki ale zdarzało mi się też załatwiać długoterminową opiekę dla kogoś bo POZ tego nie robiło. Tak czy inaczej polecam się zapisać do długoterminowej bo mają szeroki zakres, duuużo szerszy niż POZ, typowo pod pacjenta leżącego, ciężej chorego. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  15. WitamPania serdecznie.prosze mi poradzic co mam robic.opiekuje sie pania 92 lata/w niemczech/.od paru lat lezy od dwoch lat jest karmiona sonda przez dziurke w brzuchu.pol roku temu rozdrapala przy wejsciu i jej caly czas sie saczy.od dwoch lat niezmieniana rurka/co ile sie zmienia?/lekarz wogole nie przychodzi , a syn czeka chyba az ona umrze.ani antybiotyku na to ani nic.nie chce w razie czego odpowiadac.pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  16. do anonimowego;dodam ze owszem 'smaruje mascia z jodem i dezynfekuje octeniseptem,ale to wszystko za slabe.babcia malo mowi i jest ok.wszystko ok tylko ten wyciek stale ropa przy skorze

    OdpowiedzUsuń
  17. Dziękuję za Pani wpis i rozumiem, że ma Pani na myśli tzw. PEG. PEGA wymienia się z różną częstotliwością, jeśli się nic nie dzieje z powodzeniem rok, tak jak Pani pisze może być. Jeśli pojawia się rana niezwłocznie powinno się zasięgnąć porady bo ryzyko polega na tym, ze jak rana będzie wgłąb może dojść do dostanie się jedzenie do jamy otrzewnowej, a co za tym idzie do poważnych powikłań, a nawet zgonu chorego. Jeśli ten PEG nie jest kontrolowany to nie ma Pani pewności co dzieje się głębiej. Jeśli rana się nie goi pół roku być może nie tylko jest to podrażnienie, ale może to być poważniejsze zainfekowanie. Ropa wskazuje na poważniejszy stan zapalny i sam octenisept i jodyna z pewnością nie pomogą. Tu widzę jeszcze inną kwestię - poza odpowiedzialnością za zdrowie w sensie karnym czy jakby inaczej zwać, to tez odpowiedzialność udzielenia pomocy osobie, ktora sama sobie nie poradzi. Jedna z ról opiekunki. Nie znam systemu niemieckiego, ale ja na Pani miejscu wymusiłabym wizytę lekarską i działanie bo to się samo nie zagoi a może się pogłębiać. Swietnie, ze Pani czuwa nad tym, że szuka pomocy. Myślę, że bez lekarza się nie obejdzie, więc trzeba postawić na swoim, skontaktować się z nim i pomóc tej chorej kobiecie. Pozdrawiam serdecznie.

    OdpowiedzUsuń
  18. Dzień dobry.
    Moja mama choruje na Alzheimera. Ma założony PEG. Jest problem przy karmieniu. Mianowicie treść pokarmowa cofa się do ust. To chyba nie jest normalne?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Takie sytuacje u osoby leżącej mogą prowadzić do zaksztuszenia. Zdecydowanie dobrze skonsultować się z lekarzem dlaczego tak jest.

      Usuń
  19. Blagam podajcie jakies przepisy na posilki ...

    OdpowiedzUsuń
  20. Dzień dobry.
    Chciałam się zapytać, czy mieli Państwo problem z 'bawieniem' się PEGiem przez osobę, która ma ją założoną? Moja babcia jest po rozległym udarze, ma afazję, nie może przełykać, dlatego założono u niej PEG. Niestety, często w nocy potrafi godzinami się bawić rurką i powoli dochodzi do momentu, w którym chce ją wyrwać. Tłumaczenia nie pomagają. Wkładanie koszulki do spodenek również, bo prędzej czy później udaje jej się odkryć. Może ktoś miał podobny problem i jest w stanie poradzić jakimś 'domowym' sposobem? Myślałam o przewiązywaniu pasa babci na noc jakimś np. szerokim szalem, ale boje się że będzie wtedy zbyt mały dostęp powietrza do tego miejsca?

    OdpowiedzUsuń
  21. Witam,ja mam męża po udarze już prawie dwa lata.Też był problem,tym bardziej że jest cewnikowany.Bardzo pomocną okazala się pileczka do cwiczen.Dostaje ją do ręki i ma zajęcie.Oni to robią automatycznie,musza mieć cos w ręce

    OdpowiedzUsuń
  22. Dzień dobry! Moja mama w szpitalu jest karmiona przez sondę w związku z czym śluzówka jamy ustnej i język jest wyschniety i popekany aż czasem leci krew. Stosowane różne preparaty(aphtin, maść z Wit a, nawet olej jadalny) nie przynoszą skutku. Proszę o jakieś porady, może żele, maści?

    OdpowiedzUsuń
  23. Bardzo fajny wpis. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  24. Super artykuł. Pozdrawiam serdecznie.

    OdpowiedzUsuń
  25. Dzień dobry mam pacjęta karmionego przez sąde do żołądka przyjmuje jedzenie z worka i po jakimś czsie zwraca przez wężyk jedzenie z powrotem czemu tak się dzieje czyżby żołądek był przepełniony??

    OdpowiedzUsuń